ครอบฟัน คือ อุปกรณ์ทางทันตกรรมที่สร้างขึ้นมาให้มีลักษณะเหมือนฟันจริง เพื่อครอบลงบนฟันที่ได้รับความเสียหาย เช่น ฟันแตก ฟันหัก ฟันสึก ฟันบิ่ม ฟันสั้น ฟันเหลือง ฟันรูปร่างไม่สมส่วน หรือมีรูปทรงไม่สวยงาม ให้สามารถกลับมาใช้งานได้เหมือนฟันตามธรรมชาติ
ครอบฟันมีกี่ชนิด ทำจากวัสดุอะไรบ้าง
ครอบฟันที่พบได้บ่อยมีอยู่ 5 ชนิด ทำจากวัสดุดังต่อไปนี้
ครอบฟันโลหะล้วน (Full Metal Crown)
ครอบฟันโลหะล้วน เป็นครอบฟันที่ทำจากโลหะทั้งหมด วัสดุที่นิยมใช้ทำครอบฟันโลหะล้วน ได้แก่ ทอง ทองคำขาว พัลเลเดียม และนิกเกิล-โครเมียม ครอบฟันโลหะล้วนมีความแข็งแรงและทนทานมากที่สุด เมื่อเทียบกับครอบฟันชนิดอื่น ๆ ทำให้สามารถรองรับแรงบดเคี้ยวได้ดี นิยมใช้กับฟันกรามมากกว่าฟันหน้า เนื่องจากฟันกรามต้องรับแรงบดเคี้ยวมากกว่าฟันหน้า
ข้อดีของครอบฟันโลหะล้วนคือ มีความแข็งแรงทนทานมาก สามารถรองรับแรงบดเคี้ยวได้ดี ราคาไม่แพง แต่มีข้อเสีย คือ เห็นง่ายว่าเป็นโลหะ และต้องกรอเนื้อฟันออกมาก
ครอบฟันเซรามิกล้วน (All-ceramic crown: ACC)
ครอบฟันเซรามิกล้วนทำจากวัสดุเซรามิกโดยไม่มีโลหะผสมอยู่ ทำให้มีสีและลักษณะที่คล้ายกับฟันจริงมาก ข้อดีคือ มีสีที่เข้ากับฟันจริงได้ดี ไม่มีเส้นโลหะที่เห็นได้ที่ขอบเหงือกจึงนิยมทำบริเวณฟันหน้า ความแข็งแรงดี แต่ข้อเสียคือราคาสูงและอาจเปราะหักได้ง่ายกว่าประเภทอื่นในบางกรณี และการครอบฟันประเภทนี้ต้องกรอฟันออกมาก โครงสร้างของฟันจึงถูกกรอออกไปมากเช่นกัน จึงทำให้ง่ายต่อการติดเชื้อ และอักเสบง่ายกว่าครอบฟันประเภทอื่น
ครอบฟันเซรามิกล้วนยังสามารถแบ่งออกได้เป็น:
- ครอบฟันเซอร์โคเนีย (Zirconia Crowns) – เป็นครอบฟันที่ทำจากวัสดุเซรามิกชนิดหนึ่งที่เรียกว่า เซอร์โคเนีย (Zirconia) มีคุณสมบัติเด่นคือมีความแข็งแรงสูง ทนทานต่อการแตกหัก สามารถใช้ได้ทั้งฟันหน้าและฟันกราม เหมาะสำหรับฟันที่จำเป็นต้องรับแรงบดเคี้ยวมาก เช่น ฟันกรามหลัง ฟันที่ผุมากหรือแตกหัก ฟันที่จำเป็นต้องบูรณะหลังจากรักษารากฟัน นอกจากนั้นเซอร์โคเนียยังเป็นวัสดุที่ร่างกายยอมรับได้คนไข้จึงไม่ค่อยแพ้วัสดุนี้ ข้อด้อยคือ อาจมีความโปร่งแสงน้อยกว่าครอบฟันเซรามิกล้วนเล็กน้อย และมีราคาสูงกว่า
- ครอบฟันเซรามิกล้วนแบบแก้วเซรามิก (Glass Ceramic) – เป็นครอบฟันที่ทำจากวัสดุเซรามิกชนิดหนึ่งที่เรียกว่า แก้วเซรามิก (Glass Ceramic) มีคุณสมบัติเด่นคือมีความใสและสวยงามใกล้เคียงกับฟันธรรมชาติมากที่สุด จึงนิยมใช้กับฟันหน้าที่ต้องการความสวยงาม มีความแข็งแรงปานกลาง แต่ไม่เหมาะกับผู้ที่มีเนื้อฟันน้อย ฟันสั้น หรือฟันสึกมาก เหมาะกับการทำครอบฟันแบบวันเดียวเสร็จ
- ครอบฟันไฮบริดเซรามิก (Hybrid Ceramic) – เป็นวัสดุทันตกรรมสมัยใหม่ที่ใช้สำหรับทำครอบฟัน โดยมีคุณสมบัติเด่นคือความแข็งแรง ความทนทาน และสามารถจำลองสีฟันธรรมชาติได้ดี วัสดุนี้ผสมผสานระหว่างเซรามิกและคอมโพสิทเพื่อให้ได้ทั้งความแข็งแรงและความยืดหยุ่น นิยมใช้ในการรักษาที่ต้องการความสวยงามและความทนทานปานกลาง เช่น การทำครอบฟันหน้าและฟันหลัง มีข้อดีคือเหมาะกับผู้มีเนื้อฟันน้อย นิยมใช้ในการทำครอบฟันภายในวันเดียว
ครอบฟันเซรามิกผสมโลหะ (PFM Crown, or Porcelain Fused to Metal)
เป็นครอบฟันที่มีฐานเป็นโลหะที่หุ้มด้วยเซรามิก เพื่อความแข็งแรงของโลหะและความสวยงามของเซรามิก อย่างไรก็ตามจุดด้อยคือ สามารถเห็นรอยดำตรงขอบเหงือกที่เป็นฐานโลหะได้ง่าย ปัจจุบันครอบฟันแบบ Zirconia สามารถทดแทนจุดอ่อนของครอบฟันแบบ PFM ได้ทั้งในแง่ความสวยงามและความทนทาน
ครอบฟันแบบเรซิน (Resin Crown)
ทำจากวัสดุเรซิน หรือพลาสติกที่มีการปรับปรุงทางเทคนิค เรซินมีความยืดหยุ่นและสามารถจำลองสีฟันธรรมชาติได้ดี ทำให้เป็นทางเลือกที่นิยมใช้สำหรับครอบฟันด้านหน้าเพื่อเพิ่มความสวยงาม มีราคาค่อนข้างถูก แต่ด้วยอายุการใช้งานที่สั้นและสึกหรอได้ง่ายกว่าวัสดุอื่นจึงนิยมใช้เป็นครอบฟันชั่วคราวเพื่อประเมินอาการและใช้ระหว่างที่รอครอบฟันถาวรจากแลปทันตกรรม
ครอบฟันเหล็กไร้สนิม (Stainless Steel Crowns: SSC)
ครอบฟันเหล็กไร้สนิม (Stainless Steel Crowns: SSC) เป็นครอบฟันที่ทำจากเหล็กไร้สนิม มีความแข็งแรงและทนทานสูง มักใช้ในการรักษาฟันของเด็กเพื่อป้องกันฟันที่มีโรคหรือถูกทำลายจากการผุ ครอบฟันชนิดนี้มักจะใช้แค่เพียงชั่วคราวในขณะที่รอฟันแท้ขึ้นมาแทนที่ โดยครอบฟันชนิดนี้สามารถหลุดออกได้เองเมื่อฟันแท้งอกขึ้นมา
ครอบฟันเหล็กไร้สนิมมีความคงทนสูงและไม่จำเป็นต้องทำการกรอฟันธรรมชาติมากเท่าครอบฟันประเภทอื่น ๆ นอกจากนี้ยังมีราคาถูก สามารถติดตั้งได้รวดเร็ว ข้อเสียคือ สีไม่เป็นธรรมชาติ จึงมักใช้กับฟันกรามมากกว่า
ครอบฟันแบบวันเดียวเสร็จ (One-day Crown)
โดยปกติแล้วการทำครอบฟันจะต้องใช้เวลาหลายครั้งและต้องใส่ครอบฟันชั่วคราวเพื่อรอครอบฟันเสร็จนานหลายวัน ซึ่งอาจไม่สะดวกสำหรับผู้ป่วย แต่ด้วยเทคโนโลยีทางทันตกรรมในปัจจุบัน การทำครอบฟันสามารถทำได้ภายในวันเดียวแล้ว เรียกว่า “ครอบฟันแบบวันเดียวเสร็จ (One-day crown)” ซึ่งใช้หลักการดังนี้
- ทันตแพทย์จะทำการ X-ray ฟันซี่ที่ต้องการทำครอบฟัน เพื่อประเมินสภาพฟันและวางแผนการรักษา
- ทำการสแกนช่องปากด้วยกล้อง 3D เพื่อเก็บข้อมูลรายละเอียดของฟันซี่ที่ต้องการทำครอบฟัน รวมถึงเหงือกรอบๆ ข้อมูลเหล่านี้จะถูกส่งไปประมวลผลในคอมพิวเตอร์
- คอมพิวเตอร์จะออกแบบครอบฟันขึ้นมาโดยคำนึงถึงสภาพฟันและความต้องการของคนไข้
- ครอบฟันจะถูกนำไปกลึงขึ้นรูปจากวัสดุที่เลือกไว้
- ช่างแล็บจะทำการแต้มทำสีให้ครอบฟันมีสีที่คล้ายกับฟันจริงตามธรรมชาติ
- ทันตแพทย์จะลองใส่ครอบฟันในช่องปากคนไข้ เพื่อดูความพอดีและความสวยงาม
ข้อดีของการทำครอบฟันแบบวันเดียวเสร็จ ได้แก่
- ใช้เวลาในการรักษาน้อยคนไข้ไม่ต้องเดินทางไปมาหลายรอบ
- ไม่ต้องใส่ครอบฟันชั่วคราว
- ได้ผลลัพธ์ที่แม่นยำ
- คนไข้สามารถกลับไปใช้ชีวิตได้ตามปกติได้ทันที
ขั้นตอนการทำครอบฟัน
- คนไข้ปรึกษาทันตแพทย์เพื่อทำความเข้าใจปัญหา บอกความต้องการทางทันตกรรมของคนไข้ ทำการตรวจ X-ray สภาพเหงือกและฟัน
- หากพบปัญหา เช่น ฟันผุหรือรากฟันอักเสบ จะต้องรักษารากฟัน เคลียร์ช่องปากให้เสร็จก่อนทำครอบฟัน
- วางแผนรักษา โดยทันตแพทย์อธิบายทางเลือกและกระบวนการต่างๆ คนไข้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจเลือกรูปแบบครอบฟัน
- เมื่อเลือกแบบครอบฟันได้แล้ว ทันตแพทย์จะทำการกรอฟัน ให้เป็นรูปร่างที่เหมาะสมสำหรับรอครอบฟัน
- ทันตแพทย์ทำการพิมพ์ปาก หรือใช้เทคโนโลยี CAD/CAM ในการ scan ฟัน ทำครอบฟันชั่วคราวให้คนไข้ใช้ระหว่างรอครอบฟันจริง
- ทันตแพทย์ส่งข้อมูลให้กับเจ้าหน้าที่แลปทันตกรรมเพื่อผลิตครอบฟันจริง
- หลังจากนั้น 5-7 วัน ทันตแพทย์จะนัดมาประเมินความพอดีและคุณภาพของครอบฟัน และทำการปรับแต่งถ้าหากจำเป็น
- ทำการเช็คการสบฟันและความเรียบร้อยของครอบฟัน จากนั้นยึดครอบฟันที่กรอไว้เป็นอันเสร็จสิ้นกระบวนการ
- ติดตามอาการและประเมินผล
- นัดติดตามเพื่อตรวจสอบอาการเสียวฟัน, การสบฟัน, การยึดครอบฟัน และอื่นๆ
- ทันตแพทย์จะประเมินผลความพึงพอใจและคุณภาพการรักษาหลังจากนั้น
การดูแลรักษาในระหว่าง และหลังการทำครอบฟัน
การดูแลรักษาครอบฟันระหว่างที่กำลังทำครอบฟันและหลังทำครอบฟันเสร็จแล้ว มีรายละเอียดดังนี้
การดูแลรักษาในระหว่างการรอครอบฟันจริง
ในระหว่างการรอครอบฟันจริง ทันตแพทย์อาจใส่ครอบฟันชั่วคราวให้คนไข้สวมใส่ ซึ่งครอบฟันชั่วคราวนี้ทำจากวัสดุที่อ่อนกว่าครอบฟันจริงและอาจหลุดง่าย ดังนั้นจึงจำเป็นต้องดูแลรักษาเป็นพิเศษ ดังนี้
- หลีกเลี่ยงการทานอาหารที่มีเนื้อแข็งในด้านที่ใส่ครอบฟันชั่วคราว ครอบฟันชั่วคราวอาจแตกหรือหลุดได้หากเคี้ยวอาหารแข็งหรือเหนียว
- งดการขบเคี้ยวหมากฝรั่ง หมากฝรั่งอาจทำให้ครอบฟันชั่วคราวหลุดได้
- ในบางกรณี ทันตแพทย์อาจให้เลี่ยงการใช้ไหมขัดฟันชั่วคราว
การดูแลรักษาหลังการทำครอบฟัน
การดูแลรักษาหลังการทำครอบฟันเป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้ครอบฟันมีอายุการใช้งานยาวนานและมีประสิทธิภาพ โดยทั่วไป การดูแลรักษาหลังการทำครอบฟันมีดังนี้
- แปรงฟันและใช้ไหมขัดฟันเป็นประจำทุกวัน เช่นเดียวกับการดูแลสุขภาพฟันและเหงือกทั่วไป เพื่อขจัดคราบพลัคและแบคทีเรียที่สะสมอยู่รอบๆ ครอบฟัน
- หลีกเลี่ยงการเคี้ยวอาหารแข็งหรือเหนียว เช่น ถั่วแข็ง น้ำแข็ง ถั่วลิสง เมล็ดพืชแข็ง หมากฝรั่ง กระดูก ขนมขบเคี้ยวแข็ง เพราะอาจทำให้ครอบฟันแตกหรือหลุดได้
- พบทันตแพทย์เป็นประจำทุก 6 เดือน ทันตแพทย์จะตรวจสุขภาพช่องปากและฟันของคุณเป็นประจำ รวมถึงตรวจสอบครอบฟันของคุณเพื่อหาสัญญาณของความเสียหายหรือปัญหาอื่นๆ
- ใช้ความระมัดระวังในการใช้ไหมขัดฟัน ไม่ให้ไปโดนขอบของครอบฟันบริเวณที่ติดกับเหงือก
- หากมีอาการปวดมาก บวม หรือติดเชื้อให้รีบไปพบทันตแพทย์
ข้อดีของการทำครอบฟัน
- ครอบฟันช่วยให้ฟันที่เสียหายหรืออ่อนแอ แตก หัก บิ่น ร้าว ขาดแคลเซียม หรือมีการผุ กลับมามีความแข็งแรง ป้องกันไม่ให้ฟันแตกหัก
- ปรับปรุงรูปร่างและสีฟันตามที่ต้องการ ช่วยเพิ่มความมั่นใจในการยิ้ม
- มีอายุการใช้งานยาวนานหลายปี หากดูแลรักษาอย่างถูกต้อง บางครั้งอาจมากกว่า 10-15 ปี
- ช่วยรักษาฟันที่รักษารากฟันแล้วให้กลับมาใช้งานได้ตามปกติ
- ช่วยให้การสบฟันเป็นธรรมชาติ ปรับปรุงการบดเคี้ยว ลดปัญหาการสบฟันที่ผิดปกติ
- ช่วยยึดสะพานฟันให้เข้าที่
ข้อเสียของการทำครอบฟัน
- ต้องกรอเนื้อฟันซี่ที่ครอบออกบางส่วน ซึ่งอาจทำให้ฟันซี่นั้นเปราะบางลงได้
- ค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง
- อาจเกิดปัญหากับครอบฟันได้ เช่น ครอบฟันแตก หัก หลุด หรือล่อนออกหากใช้งานหนักเกินไป
- หากเลือกวัสดุ Porcelain ไปนานๆ ตัวเหงือกอาจมีการร่นและเห็นรอยต่อระหว่างโลหะและ Porcelain เป็นสีทึบดำไม่สวยงาม
ทำครอบฟันเจ็บไหม
ก่อนที่ทันตแพทย์จะเริ่มกระบวนการกรอฟันเพื่อเตรียมพื้นที่สำหรับครอบฟัน พื้นที่ที่จะทำการรักษาจะถูกทายาชา (Local Anastasia) ฉีดยาชาเพื่อลดความรู้สึกเจ็บปวด ทำให้ขณะที่ทำการกรอฟัน คนไข้จะไม่รู้สึกเจ็บปวดใดๆ โดยยาชานั้นจะออกฤทธิ์นานประมาณ 2-3 ชั่วโมง ช่วยให้คนไข้สามารถรับการรักษาได้อย่างสบายโดยไม่รู้สึกเจ็บหรือเสียวฟัน อย่างไรก็ตาม ภายหลังจากการรักษาแล้ว อาจมีอาการปวดบริเวณเหงือกหรือฟันข้างเคียงเล็กน้อย ซึ่งสามารถรับประทานยาแก้ปวดตามที่ทันตแพทย์แนะนำได้
ครอบฟันมีอายุการใช้งานนานแค่ไหน
โดยทั่วไปครอบฟันมีอายุการใช้งานประมาณ 5-15 ปี แต่อาจมากหรือน้อยกว่านั้นขึ้นอยู่กับวัสดุที่ใช้ทำครอบฟัน การดูแลรักษา และพฤติกรรมการใช้งานของผู้ใช้ เช่น หลีกเลี่ยงการเคี้ยวอาหารที่แข็ง การดูแลสุขภาพช่องปากที่ดี การไปพบทันตแพทย์เป็นประจำและการทำความสะอาดช่องปากอย่างถูกวิธีสามารถช่วยยืดอายุการใช้งานของครอบฟันได้
ครอบฟันราคาเท่าไหร่
| รายการ | ราคา (บาท) |
| ครอบฟันชั่วคราว ( Temporary Crown ) | 5,000-8,000 |
| ครอบฟัน/สะพานฟัน โลหะธรรมดา ( Full metal crown/bridge price/tooth ) | 10,000-12,000 |
| ครอบฟัน/สะพานฟัน สีเหมือนฟันฐานโลหะ( Porcelain fused to metal crown/bridge price/tooth ) | 12,000-14,000 |
| ครอบฟัน/สะพานฟัน ที่ใช้โลหะพาลาเดียม ( Paladium based crown/bridge price/tooth ) | 14,000-16,000 |
| ครอบฟัน/สะพานฟัน ที่ใช้โลหะทอง ( Gold based crown/bridge price/tooth ) | Quote by Dr. |
| ครอบฟัน/สะพานฟัน เซรามิก , E.Max etc. ( Ceramic , E.Max etc. crown/bridge price/tooth ) | 14,000-16,000 |
| ครอบฟัน/สะพานฟัน เซอร์โคเนีย ( Zirconia crown/bridge price/tooth ) | 16,000-18,000 |
| ครอบฟัน/สะพานฟัน เซอร์โคเนีย CAD/CAM ( Zirconia CAD/CAM crown/bridge price/tooth ) with Scan | 20,000 |
| ครอบฟันบางส่วน อินเลย์ ออนเลย์ ( metal ,ceramic Inlay/Onlay , price/tooth ) | 10,000-14,000 |
| ครอบฟันบางส่วน อินเลย์ ออนเลย์ ที่ใช้โลหะทอง ( Gold Inlay/Onlay , price/tooth ) | Quote by Dr. |
หมายเหตุ กรุณาสอบถามราคากับทันตแพทย์ที่คลินิกอีกครั้ง
คำถามพบบ่อยเกี่ยวกับการทำครอบฟัน
มีครอบฟันจัดฟันได้ไหม
สามารถจัดฟันได้ เพียงแต่ว่าการเข้ารับการจัดฟัน ก็จะต้องติดเครื่องมือจัดฟันบนครอบฟันเหล่านั้น และพื้นผิว porcelain ก็จะสูญเสียความเรียบ ความมันวาวไป ในกรณีแบบนี้อาจต้องพิจารณาว่าอยากจะทำครอบฟันใหม่หรือไม่ หรือจะใช้การขัดแต่งให้ผิวครอบฟันเรียบเนียนเหมือนเดิม
อีกทางเลือกหนึ่งหากคนไข้ทราบอยู่แล้วว่าจะต้องทำการจัดฟัน และครอบฟันด้วย ก็อาจเลือกทำครอบฟันชั่วคราวไปก่อน พอจัดฟันเสร็จแล้ว จึงค่อยทำครอบฟันจริงมาใส่แทนก็ได้
