ปุ่มกระดูกในช่องปาก คือ กระดูกที่ยื่นออกมาใต้ผิวในช่องปาก มักพบได้ในบริเวณเพดานปาก ด้านในของขากรรไกรล่าง หรือบริเวณเหงือก ปุ่มกระดูกเหล่านี้เป็นการเจริญเติบโตของกระดูกที่ไม่เป็นอันตรายและไม่ใช่เนื้องอก
ปุ่มกระดูกแบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือ
- Torus palatinus ปุ่มกระดูกบริเวณเพดาน – เป็นปุ่มกระดูกงอกมักอยู่บริเวณกึ่งกลางเพดานแข็งในปาก
- Torus mandibularis ปุ่มกระดูกงอกบริเวณขากรรไกรล่าง – พบบริเวณสันเหงือกด้านลิ้นของขากรรไกรล่าง
โดยมากแล้วปุ่มกระดูกไม่ก่อให้เกิดปัญหาหรืออันตรายใดๆ ไม่ก่อให้เกิดความเจ็บปวด และไม่จำเป็นต้องเข้ารับการรักษา แต่หากปุ่มกระดูกมีขนาดใหญ่จนส่งผลต่อการรับประทานอาหารหรือการพูด การใส่ฟันปลอม ก็สามารถปรึกษาทันตแพทย์เพื่อทำการผ่าตัดเอาออกได้
วิธีตรวจสอบว่ามีปุ่มกระดูกในช่องปากหรือไม่
วิธีตรวจสอบสามารถทำได้โดยง่าย ด้วยการใช้ลิ้นค่อยๆ ไล่ให้ทั่วช่องปาก เริ่มตั้งแต่เพดานปากขากรรไกรบนไปรอบๆ ของด้านหลังฟัน หลังจากนั้นจึงตรวจดูรอบนอกบริเวณเหงือกด้านนอก และค่อยๆ ไล่ลงมาทำเช่นเดียวกันที่ขากรรไกรล่าง
หากมีจุดไหนที่นูนเป็นก้อนแข็งๆ ขึ้นมานั่นก็คือปุ่มกระดูกนั่นเอง (หากเจอก้อนที่มีลักษณะนิ่ม จะไม่ใช่ปุ่มกระดูกแต่อาจเป็นก้อนเนื้อ) หรืออีกวิธีที่สามารถทำได้ง่ายก็คือใช้กระจกส่องดูภายในช่องปากแล้วลองใช้ลิ้นดัน หรือใช้นิ้วจับดูว่าแข็งหรือไม่
หรือใช้นิ้วดึงริมฝีปากบน/ล่างให้เผยอออก เพื่อดูว่ามีปุ่มกระดูกบริเวณเหงือกหรือไม่ก็ได้เช่นกัน
ทำไมถึงเกิดปุ่มกระดูกในช่องปาก
ปัจจุบันยังไม่มีใครทราบแน่ชัดว่าอะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดปุ่มกระดูก หรือทำไมบางคนมีแนวโน้มที่จะมีปุ่มกระดูกเหล่านี้มากกว่าคนอื่น อย่างไรก็ตามมีปัจจัยเสี่ยงบางอย่างที่มีแนวโน้มจะทำให้เจอปุ่มกระดูกมากขึ้น ดังนี้:
- การนอนกัดฟัน (Bruxism) การมีภาวะนอนกัดฟันจะมีโอกาสเจอปุ่มกระดูกในช่องปากมากขึ้น รวมถึงการออกแรงเคี้ยวแรงๆ บ่อยๆ ก็มีผลเช่นกัน
- คนที่มีความหนาแน่นของกระดูกสูง หรือมีการเปลี่ยนแปลงของความหนาแน่นของกระดูก จะมีโอกาสเกิดปุ่มกระดูกที่ขากรรไกรมากขึ้น
- คนที่มีอายุ 30 ปีขึ้นไป มีแนวโน้มที่จะพบปุ่มกระดูกขากรรไกรมากขึ้น
- พันธุกรรม หากคนในครอบครัวมีประวัติมีปุ่มกระดูกในปาก ก็จะมีโอกาสพบปุ่มกระดูกในปากมากขึ้น
- โครงสร้างช่องปาก ลักษณะฟันที่สบกันรวมถึงรูปทรงของขากรรไกรมีผลต่อการเกิดปุ่มกระดูกในช่องปาก
คำถามพบบ่อยเกี่ยวกับปุ่มกระดูกในช่องปาก
ปุ่มกระดูกในปากอันตรายไหม
โดยทั่วไปแล้วปุ่มกระดูกในปากไม่อันตรายและจะไม่รู้สึกเจ็บ ปุ่มกระดูกพวกนี้ไม่ใช่เนื้องอก ไม่ใช่มะเร็ง และไม่ส่งผลกระทบโดยตรงกับสุขภาพช่องปาก อย่างไรก็ตามถ้าปุ่มกระดูกทำให้ใส่ฟันปลอมลำบาก มีเศษอาหารไปติดเป็นประจำทำให้ทำความสะอาดด้วยการแปรงฟันหรือใช้ไหมขัดฟันลำบาก หรือมีผลต่อการออกเสียงพูดหรือการเคี้ยวอาหาร ก็สามารถปรึกษาทันตแพทย์เพื่อผ่าตัดเอาปุ่มกระดูกออกได้
ปุ่มกระดูกในปาก รักษายังไง
โดยปกติแล้วปุ่มกระดูกในปากไม่จำเป็นต้องรักษาหากไม่รบกวนการใช้ชีวิตประจำวันของคนไข้ อย่างไรก็ตามหากปุ่มกระดูกรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น
- มีแผลระคายเคืองที่ปุ่มกระดูกบ่อยๆ
- มีเศษอาหารไปติดบ่อยจนทำให้เกิดกลิ่นปาก
- ใส่ฟันปลอมลำบาก
- มีขนาดใหญ่จนมีผลต่อความสวยงามของรอยยิ้ม
ก็สามารถปรึกษาทันตแพทย์เพื่อทำการผ่าตัดเอาออกได้
ผ่าตัดปุ่มกระดูกในปากเจ็บไหม
เจ็บ เพราะการผ่าตัดปุ่มกระดูกจะต้องฉีดยาชาและผ่าเนื้อเยื่อออกแล้วจึงใช้เครื่องมือตัดหรือกรอเพื่อเอากระดูกออก แล้วเย็บปิดแผล ดังนั้นจึงเจ็บแน่นอนเมื่อยาชาหมดฤทธิ์ ความเจ็บในการผ่าตัดประมาณได้เท่าๆ กับความเจ็บเมื่อผ่าฟันคุด
อย่างไรก็ตามเมื่อผ่าตัดเสร็จแล้ว มีโอกาสที่กระดูกบริเวณนั้นจะนูนขึ้นมาใหม่ได้อีกหากฟันบริเวณนั้นยังคงถูกใช้งานหนักเช่นเดิม
ปุ่มกระดูกในปาก หายเองได้ไหม
เนื่องจากปุ่มกระดูกในปากคือการค่อยๆ เจริญเติบโตของกระดูกภายใต้เนื้อเยื่อในช่องปาก ดังนั้นปุ่มกระดูกเหล่านี้จะไม่เล็กลงและไม่หายไปเอง และมักจะใหญ่ขึ้นจนถึงจุดหนึ่งแล้วจึงหยุด หากคนไข้กังวลสามารถปรึกษากับทันตแพทย์ได้ครับ
อ้างอิง
