ฟันคุด คืออะไร ทำไมเราต้องผ่าฟันคุด
ฟันคุด (Impacted Tooth) คือ ฟันกรามซี่ที่สามที่อยู่ด้านในสุดของขากรรไกรแต่ไม่สามารถงอกขึ้นมาตามปกติได้ เพราะมักไม่มีพื้นที่เพียงพอจากการวิวัฒนาการของมนุษย์ จึงอาจขึ้นมาได้เพียงบางส่วนหรือ ขึ้นในทิศทางที่ผิดปกติ เช่น เอียง, นอน, ฝังตัวอยู่ใต้เหงือกและกระดูกขากรรไกร โดยมากฟันชุดนี้จะขึ้นมาตอนอายุประมาณ 17-25 ปี
การปล่อยฟันคุดทิ้งไว้โดยไม่ผ่าออก อาจกลายเป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรคและก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพช่องปากตามมาได้ เช่น เหงือกอักเสบ, ฟันผุ, สร้างความเสียหายแก่ฟันข้างเคียง, เกิดถุงน้ำ (Cyst) หรือแม้แต่เนื้องอก ดังนั้น ทันตแพทย์มักจะแนะนำให้ผ่าฟันคุดออกเพื่อป้องกันปัญหาเหล่านี้ตั้งแต่เนิ่นๆ
สาเหตุของการเกิดฟันคุด
สาเหตุหลักของการเกิดฟันคุดมาจากปัจจัยทางกายวิภาคและพันธุกรรม ไม่ได้เกิดจากพฤติกรรมส่วนตัว โดยสามารถสรุปสาเหตุหลักๆ ได้ดังนี้
- ขนาดขากรรไกรไม่สัมพันธ์กับขนาดฟัน: เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด คือ มีพื้นที่ในขากรรไกรไม่เพียงพอสำหรับฟันกรามซี่สุดท้ายที่จะขึ้นมาเรียงตัวตามปกติได้
- ทิศทางการขึ้นของฟันผิดปกติ: ตัวฟันอาจเจริญเติบโตในทิศทางที่เอียงเข้าหาฟันซี่ข้างๆ, เอียงออกด้านนอก, นอนขวาง หรือกลับหัว ทำให้ไม่สามารถขึ้นมาตรงๆ ได้
- พันธุกรรม: หากคนในครอบครัวมีประวัติฟันคุด คุณก็มีแนวโน้มที่จะมีฟันคุดได้เช่นกัน
ประเภทของฟันคุดที่พบบ่อย
ลักษณะของฟันคุดที่ทันตแพทย์พบบ่อย สามารถแบ่งตามทิศทางการขึ้นของฟันได้ 3 ประเภทหลัก ซึ่งแต่ละประเภทมีความซับซ้อนในการผ่าตัดแตกต่างกันไป
- ฟันคุดแนวตั้ง (Vertical Impaction): เป็นฟันคุดที่ขึ้นมาในทิศทางตรง แต่มีเหงือกบางส่วนคลุมอยู่ ทำให้ขึ้นไม่เต็มซี่ กรณีนี้มักจะผ่าตัดได้ง่ายที่สุด
- ฟันคุดแนวเอียง (Mesial/Angular Impaction): เป็นประเภทที่พบบ่อยที่สุด ฟันจะเอียงเข้าหาฟันกรามซี่ที่สองที่อยู่ด้านหน้า ซึ่งมักทำให้เศษอาหารเข้าไปติดและทำความสะอาดยาก เสี่ยงต่อการเกิดฟันผุที่ฟันทั้งสองซี่
- ฟันคุดแนวนอน (Horizontal Impaction): เป็นประเภทที่ซับซ้อนและผ่ายาก ฟันจะนอนขวางอยู่ในกระดูกขากรรไกร และมักจะดันรากฟันของฟันกรามซี่ข้างๆ โดยตรง ทำให้เกิดอาการปวดและอาจทำลายรากฟันซี่ข้างเคียงนั้นได้
สัญญาณเตือนว่าคุณอาจมีฟันคุด
- ปวดบวมบริเวณกรามซี่ในสุด: อาจปวดตุบๆ เป็นพักๆ หรือปวดรุนแรงจนร้าวไปถึงหูหรือศีรษะ
- เหงือกบวมแดงอักเสบ: เหงือกที่คลุมฟันคุดอยู่มีอาการบวมแดง กดแล้วเจ็บ หรือมีหนองไหลออกมา
- มีกลิ่นปาก: เกิดจากการที่เศษอาหารเข้าไปติดใต้เหงือกที่คลุมฟันคุดและเกิดการบูดเน่า
- อ้าปากได้ลำบาก: กล้ามเนื้อบริเวณกรามเกิดการอักเสบ ทำให้รู้สึกเจ็บเวลาอ้าปากกว้างๆ
- ปวดฟันกรามซี่ข้างเคียง: ฟันคุดที่ขึ้นมาเบียดหรือดันฟันซี่ข้างๆ อาจทำให้รู้สึกปวดฟันซี่นั้นได้
- รู้สึกเหมือนมีอะไรดันฟันซี่อื่นๆ: รู้สึกว่าฟันซี่หน้าๆ เริ่มเกหรือซ้อนกันมากขึ้น
ปล่อยฟันคุดไว้ไม่ผ่า เสี่ยงเกิดอะไรบ้าง
หากไม่ยอมไปผ่าฟันคุดตั้งแต่เนิ่นๆ หรือปล่อยไว้นานเกินไป อาจมีปัญหาได้ดังนี้:
- เหงือกอักเสบรอบฟันคุด (Pericoronitis): เป็นปัญหาที่พบบ่อยที่สุด คือ เกิดการอักเสบติดเชื้อที่เหงือกซึ่งคลุมฟันคุดอยู่ ทำให้ปวด บวม และมีกลิ่นปาก
- ฟันผุ: ทั้งตัวฟันคุดเองและฟันกรามซี่ข้างเคียง เพราะเป็นซอกที่ทำความสะอาดได้ยากมาก
- ฟันข้างเคียงถูกทำลาย: ฟันคุดไปดันฟันข้างเคียงจนทำให้รากฟันของฟันกรามซี่ที่สองถูกทำลายและละลายไป จนอาจต้องถอนฟันซี่นั้นทิ้งในที่สุด
- การเกิดถุงน้ำหรือเนื้องอก (Cyst/Tumor): แม้จะพบไม่บ่อย แต่ถุงน้ำที่เกิดจากฟันคุดสามารถขยายใหญ่ขึ้นและทำลายกระดูกขากรรไกรและฟันบริเวณรอบๆ ได้
- ปัญหาการสบฟันและฟันล้ม: อาจทำให้การเรียงตัวของฟันโดยรวมผิดปกติได้
การเตรียมตัวและขั้นตอนการผ่าฟันคุด
การเตรียมตัวก่อนวันผ่าฟันคุด
- ปรึกษาทันตแพทย์และ X-ray: เพื่อดูตำแหน่งและความยากง่ายของการผ่าฟันคุด
- แจ้งประวัติสุขภาพ: แจ้งโรคประจำตัว เข่น เบาหวาน, ความดันสูง, โรคหัวใจ แจ้งประวัติการแพ้ยา และยาที่ทานเป็นประจำ โดยเฉพาะยาละลายลิ่มเลือด ให้ทันตแพทย์ทราบโดยละเอียด
- พักผ่อนให้เพียงพอ: นอนหลับให้เต็มที่ในคืนก่อนวันผ่าตัด
- ทานอาหารมาก่อน: ควรทานอาหารให้อิ่มพอดี เพราะหลังผ่าตัดอาจจะทานอาหารได้ลำบาก
- ทำความสะอาดช่องปาก: แปรงฟันและใช้ไหมขัดฟันให้สะอาดก่อนมาพบทันตแพทย์
- สวมเสื้อผ้าที่ใส่สบาย: เลือกเสื้อผ้าที่ไม่รัดแน่นจนเกินไป
- วางแผนการเดินทาง: หากกังวลเรื่องการขับรถ ควรมีคนมาเป็นเพื่อนเพื่อขับรถกลับบ้าน
ขั้นตอนการผ่าฟันคุดแบบ Step-by-Step ใช้เวลานานไหม
โดยทั่วไปการผ่าฟันคุด 1 ซี่จะใช้เวลาประมาณ 30-60 นาที ขึ้นอยู่กับความซับซ้อนของฟัน
- ฉีดยาชา: ทันตแพทย์จะทายาชาที่เหงือกก่อน แล้วจึงฉีดยาชาเฉพาะที่บริเวณรอบๆ ฟันคุด เมื่อยาชาออกฤทธิ์ก็จะรู้สึกตึงๆ และจะไม่รู้สึกเจ็บปวด
- เปิดเหงือก: ทันตแพทย์จะใช้เครื่องมือค่อยๆ เปิดเหงือกเพื่อให้เห็นตัวฟันคุดที่ฝังอยู่
- กรอกระดูก (ถ้าจำเป็น): ในกรณีที่ฟันคุดฝังอยู่ใต้กระดูก ทันตแพทย์อาจต้องกรอกระดูกที่คลุมฟันอยู่ออกบางส่วน
- แบ่งฟัน: เพื่อให้ง่ายต่อการนำฟันออกและลดแรงกระทบกระเทือนต่อบริเวณข้างเคียง ทันตแพทย์จะใช้เครื่องมือตัดแบ่งฟันคุดออกเป็นชิ้นเล็กๆ
- นำฟันออก: ทันตแพทย์จะค่อยๆ ใช้เครื่องมือคีบชิ้นส่วนของฟันออกมาจนหมด
- ทำความสะอาดและเย็บแผล: หลังจากนำฟันออกหมดแล้ว ทันตแพทย์จะล้างทำความสะอาดแผล และเย็บปิดปากแผลด้วยไหมเย็บแผล
ผ่าฟันคุด เจ็บไหม
ระหว่างผ่าตัด จะไม่รู้สึกเจ็บ เพราะฤทธิ์ของยาชาจะทำงานอย่างเต็มที่ คนไข้จะรู้สึกถึงแรงกดหรือแรงสั่นสะเทือนบ้าง แต่จะไม่เจ็บปวด
อาการเจ็บปวดจะเริ่มขึ้นหลังยาชาหมดฤทธิ์ ซึ่งเป็นเรื่องปกติ ทันตแพทย์จะสั่งยาแก้ปวดไว้ให้ทานเพื่อควบคุมอาการ
ที่ MOS Dental Clinic เรามี
- ทันตแพทย์ผู้ชำนาญ: ทีมทันตแพทย์ของเรามีความเชี่ยวชาญด้านศัลยกรรมช่องปากโดยเฉพาะ ทำให้ผ่าตัดได้อย่างนุ่มนวลและรวดเร็ว
- การให้ยาชาที่แม่นยำ: คนไข้จะได้มั่นใจได้ว่าตอนผ่าตัดจะไม่รู้สึกเจ็บ
- การสื่อสารที่ชัดเจน: เราจะอธิบายทุกขั้นตอนให้คนไข้ทราบและคอยถามความรู้สึกของคุณตลอดเวลา
การดูแลตัวเองหลังผ่าฟันคุด
ข้อควรปฏิบัติทันทีหลังผ่าฟันคุดเสร็จ (24 ชั่วโมงแรก)
- กัดผ้าก๊อซให้แน่น: กัดไว้ประมาณ 1-2 ชั่วโมง เพื่อช่วยให้เลือดหยุดไหล หากยังมีเลือดซึม สามารถเปลี่ยนผ้าก๊อซชิ้นใหม่ได้
- ห้ามบ้วนน้ำลายหรือดูดแผล: เพราะจะไปรบกวนลิ่มเลือดที่กำลังก่อตัวเพื่อสมานแผล หากไปรบกวนการสมานแผลบ่อยๆ อาจทำให้เกิดภาวะกระดูกเบ้าฟันอักเสบ (Dry Socket) ที่เจ็บปวดมากได้
- ประคบเย็น: ใช้เจลเย็นหรือน้ำแข็งห่อผ้าประคบบริเวณแก้มด้านที่ผ่าตัด โดยประคบ 15-20 นาที สลับกับพัก 15-20 นาที เพื่อลดอาการบวม
- ทานยาแก้ปวด: ทานยาแก้ปวดเม็ดแรกก่อนที่ยาชาจะหมดฤทธิ์ จะช่วยควบคุมอาการปวดได้ดีกว่า
- พักผ่อน: หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายหนักๆ หรือกิจกรรมที่ต้องออกแรงเยอะ
วิธีดูแลแผลผ่าฟันคุดให้หายไว ลดบวม ลดปวด
- หลัง 24 ชั่วโมงแรกให้เริ่มบ้วนปากเบาๆ ด้วยน้ำเกลืออุ่นๆ (เกลือ 1 ช้อนชา + น้ำอุ่น 1 แก้ว) หลังทานอาหารและก่อนนอน เพื่อรักษาความสะอาด
- หลัง 48 ชั่วโมง: เปลี่ยนจากการประคบเย็นเป็นประคบอุ่น เพื่อช่วยลดอาการบวมและเพิ่มการไหลเวียนของเลือด
- แปรงฟันซี่อื่นๆ ตามปกติ แต่ให้เว้นบริเวณแผลผ่าตัดไว้ก่อนในวันแรกๆ
- ทานยาให้ครบ: ทานยาปฏิชีวนะ (หากได้รับ) และยาแก้ปวดตามที่ทันตแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด
อาหารที่ควรทานหลังผ่าฟันคุด
ในช่วง 2-3 วันแรก ควรทานอาหารอ่อนนุ่ม เคี้ยวง่าย และไม่ร้อนจัด เพื่อป้องกันการระคายเคืองแผล
- โจ๊ก / ข้าวต้ม
- ซปต่างๆ เช่น ซุปฟักทอง ซุปข้าวโพด (ควรปั่นให้ละเอียด)
- ไข่ตุ๋น / ไข่คน
- โยเกิร์ต / พุดดิ้ง
- ไอศกรีม / สมูทตี้
- มันบด / กล้วยบด / อะโวคาโด
อาหารและเครื่องดื่มที่ควรหลีกเลี่ยง
- อาหารร้อนจัด: อาจทำให้เลือดไหลไม่หยุด
- อาหารรสจัด (เผ็ด เปรี้ยว เค็ม): เพราะจะทำให้แผลเกิดการระคายเคือง
- อาหารแข็ง กรอบ หรือเหนียว: เช่น ถั่ว ของทอด ขนมปังแข็งๆ เพราะต้องใช้แรงเคี้ยวและเศษอาจเข้าไปติดในแผล
- อาหารที่มีเมล็ดเล็กๆ: เช่น งา สตรอว์เบอร์รี เพราะอาจเข้าไปติดในแผลและเกิดการอักเสบได้
- เครื่องดื่มแอลกอฮอล์และการสูบบุหรี่: ทั้งสองอย่างนี้ขัดขวางกระบวนการหายของแผล และเพิ่มโอกาสในการติดเชื้อ
ราคาผ่าฟันคุด ราคาเท่าไหร่ 2025
ที่ MOS Dental Clinic ราคาผ่าฟันคุดอยู่ที่ 3,600-4,500 บาท ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ เช่น :
- ความซับซ้อนของฟัน: ฟันคุดแนวนอน หรือที่ฝังลึกในกระดูก ฟันคุดที่ผ่ายากจะมีราคาสูงกว่าฟันคุดที่ขึ้นมาบางส่วนแล้ว หรือเคสที่ผ่าง่ายๆ
- ตำแหน่งของฟัน: ฟันคุดล่างมักจะผ่ายากกว่าฟันคุดบน
- ความชำนาญของทันตแพทย์และมาตรฐานของคลินิก
หมายเหตุ: ควรสอบถามราคาจากคลินิกโดยตรงอีกครั้งเพราะทางร้านอาจมีโปรโมชั่น หรือมีการเปลี่ยนแปลงราคาไปจากเดิม
ผ่าฟันคุดใช้สิทธิประกันสังคมได้ไหม เบิกได้เท่าไหร่
ได้ ผู้ประกันตนตามสิทธิประกันสังคม สามารถใช้สิทธิเบิกค่าถอนฟันหรือผ่าฟันคุดได้ ในวงเงิน 900 บาทต่อปี โดยไม่ต้องสำรองจ่าย หากเข้ารับบริการในสถานพยาบาล (คลินิกหรือโรงพยาบาล) ที่เป็นคู่สัญญากับสำนักงานประกันสังคม
หากคุณเลือกคลินิกที่ไม่ได้เป็นคู่สัญญา คุณจะต้องสำรองจ่ายเงินไปก่อน แล้วจึงนำใบเสร็จและใบรับรองแพทย์ไปยื่นเบิกกับสำนักงานประกันสังคมในภายหลัง
สามารถใช้ประกันสุขภาพหรือประกันกลุ่มอื่นๆ ได้หรือไม่
ได้ หากกรมธรรม์ประกันสุขภาพส่วนตัวหรือประกันกลุ่มของบริษัทที่คุณทำไว้ มีความคุ้มครองครอบคลุมค่ารักษาทางทันตกรรม (Dental Care) คุณสามารถใช้สิทธินั้นได้ แนะนำให้ตรวจสอบรายละเอียดความคุ้มครองและวงเงินกับบริษัทประกันของคุณโดยตรงก่อนเข้ารับการรักษา
คำถามพบบ่อยเกี่ยวกับการผ่าฟันคุด
ผ่าฟันคุดแล้วหน้าเรียวจริงไหม
ไม่จริง ความเชื่อนี้เป็นความเข้าใจที่ผิด การผ่าฟันคุดเป็นการนำฟันออกจากกระดูกขากรรไกร ไม่ได้มีการตัดหรือเปลี่ยนแปลงโครงสร้างกระดูกขากรรไกรแต่อย่างใด การที่บางคนรู้สึกว่าหน้าดูเล็กลง อาจเป็นผลมาจากอาการบวมหลังผ่าตัดยุบลง หรือการที่กล้ามเนื้อที่ใช้เคี้ยวทำงานน้อยลงชั่วคราวเท่านั้น
ปวดฟันคุดอยู่ สามารถผ่าได้เลยหรือไม่
โดยส่วนใหญ่แล้ว ทันตแพทย์จะไม่แนะนำให้ผ่าในขณะที่เหงือกกำลังอักเสบหรือติดเชื้อ เพราะยาชาจะออกฤทธิ์ได้ไม่เต็มที่ และอาจทำให้เชื้อโรคกระจายตัวได้ง่ายขึ้น ทันตแพทย์มักจะให้ยาปฏิชีวนะและยาแก้ปวดเพื่อบรรเทาอาการอักเสบให้ทุเลาลงก่อน แล้วจึงนัดมาผ่าตัดในภายหลัง
ต้องรอให้ฟันคุดโผล่ก่อนถึงจะผ่าได้ใช่ไหม
ไม่จำเป็น ทันตแพทย์สามารถมองเห็นตำแหน่งและทิศทางของฟันคุดได้จากภาพ X-ray ตั้งแต่ฟันยังฝังตัวอยู่ใต้เหงือก การผ่าตัดในขณะที่รากฟันยังเจริญไม่เต็มที่ช่วงวัยรุ่น มักจะทำได้ง่ายและฟื้นตัวเร็วกว่าการรอจนเริ่มปวดฟันคุด
ผ่าฟันคุดพร้อมกัน 4 ซี่ได้หรือไม่
สามารถทำได้ แต่โดยทั่วไปมักทำในกรณีที่ต้องดมยาสลบในโรงพยาบาล สำหรับการผ่าตัดในคลินิกทันตกรรมที่ใช้ยาชาเฉพาะที่ ทันตแพทย์มักจะแนะนำให้ทำทีละข้าง คือ ซี่บนกับล่างพร้อมกันข้างใดข้างหนึ่ง เช่น ซี่บนซ้ายกับซี่ล่างซ้ายพร้อมกัน หรือซี่บนขวากับซี่ล่างขวาพร้อมกัน เพื่อให้คนไข้ยังเหลืออีกข้างไว้สำหรับเคี้ยวอาหารได้ และลดความบอบช้ำในคราวเดียวกัน
หลังผ่าฟันคุดกี่วันถึงจะหายเป็นปกติ
โดยทั่วไป อาการปวดและบวมจะค่อยๆ ดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัดภายใน 3-7 วัน หลังผ่าตัด และแผลจะเริ่มปิดสนิทใน 1-2 สัปดาห์ ส่วนกระดูกเบ้าฟันจะใช้เวลาหลายเดือนในการสร้างตัวขึ้นมาใหม่จนเต็ม
ผ่าฟันคุดจำเป็นสำหรับทุกคนหรือไม่
ไม่จำเป็นสำหรับทุกคน ในกรณีที่ฟันคุดสามารถขึ้นมาได้ตรงเต็มซี่ อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม ไม่เบียดฟันข้างเคียง และสามารถทำความสะอาดได้อย่างทั่วถึง ก็ไม่มีความจำเป็นต้องผ่าออก อย่างไรก็ตาม ฟันคุดลักษณะนี้พบได้ค่อนข้างน้อย การตัดสินใจว่าจะผ่าหรือไม่ ควรมาจากการประเมินของทันตแพทย์
