ฟันล้ม หมายถึง การที่ฟันมีการเอียงไปด้านใดด้านหนึ่งจากตำแหน่งปกติบนกระดูกขากรรไกร ทำให้ฟันดูไม่ตรงไม่เป็นธรรมชาติ ส่งผลให้เกิดปัญหาเช่น ฟันเรียงตัวไม่สวย มีปัญหาการบดเคี้ยวอาหาร การสบฟันผิดปกติ เป็นต้น
อาการฟันล้ม เป็นยังไง
อาการฟันล้มมีหลายแบบ แตกต่างกันไปตามสาเหตุและความรุนแรง อาการที่พบทั่วไปได้แก่:
- ฟันเรียงตัวไม่สวยและผิดรูป
- ฟันอาจเริ่มเคลื่อนที่ได้ง่ายกว่าปกติ หรือรู้สึกหลวมเมื่อแตะหรือเคี้ยวอาหาร
- อาจมีอาการปวดหรือรู้สึกไม่สบายตรงฟันที่ล้มโดยเฉพาะเมื่อกัดหรือสัมผัส
- เหงือกรอบๆ ฟันที่ล้มอาจบวมหรืออักเสบ
- พูดไม่ชัดเหมือนเดิม ออกเสียงได้ไม่เหมือนเดิม
สัญญาณเตือนฟันล้ม
สัญญาณเตือนก่อนฟันล้มสามารถแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มหลักๆ
- สัญญาณเตือนฟันล้มที่สามารถสังเกตได้ด้วยตนเอง ได้แก่
- มองเห็นได้ว่าฟันเคลื่อนที่จากตำแหน่งเดิม เมื่อส่องกระจก
- รู้สึกเจ็บหรือไม่สบายที่ฟันหรือเหงือก
- แนวกลางของฟันเลื่อน เช่น ฟันหน้าสองซี่บนและล่างไม่อยู่ตรงกลางจมูกและคิ้ว
- ใส่รีเทนเนอร์ได้ไม่พอดี ใส่แล้วปวดมาก
- มีปัญหาการสบฟัน เช่น กัดหรือเคี้ยวได้ไม่เต็มที่ ฟันสึกเร็วกว่าปกติ
- มีอาการปวดกราม และข้อต่อขากรรไกร
- พูดออกเสียงได้ไม่ชัด
- สัญญาณเตือนที่ตรวจพบโดยทันตแพทย์ ได้แก่
- การเคลื่อนตัวของฟันที่เห็นได้ชัดเจนจากการ X-ray
- การเปลี่ยนแปลงของกระดูกขากรรไกร
- ความเสียหายของรากฟัน
สัญญาณเตือนเหล่านี้อาจเกิดขึ้นได้กับฟันทุกซี่ ทั้งฟันบนและฟันล่าง ทั้งในผู้ที่จัดฟันแล้วและผู้ที่ไม่เคยจัดฟันมาก่อน
สาเหตุของฟันล้ม
สาเหตุของฟันล้มที่พบได้บ่อยได้แก่
- การถอนฟันแล้วปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้ใส่ฟันปลอมทดแทนฟันที่หายไป ทำให้ฟันซี่ข้างๆ ล้มเข้าหาช่องว่าง
- จัดฟันแล้วไม่ใส่รีเทนเนอร์เป็นประจำ ทำให้ฟันค่อยๆ กลับสู่ตำแหน่งเดิม
- เหงือกร่นหรือกระดูกรองรับรากฟันละลาย ทำให้ไม่สามารถยึดเกาะขากรรไกรไว้ได้
- อุบัติเหตุ เช่น การกระแทกที่บริเวณฟันหรือกราม
- จัดฟันแฟชั่น หรือการซื้อยางจัดฟันมาใส่เปลี่ยนเอง
- มีความผิดปกติของขากรรไกรหรือมีการเจริญเติบโตของฟันที่ผิดปกติ
- อายุมากขึ้น
การรักษาอาการฟันล้ม
การรักษาอาการฟันล้มสามารถทำได้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมและสภาพปัญหาของคนไข้ ดังนี้:
ใส่ฟันปลอมแบบติดแน่น หรือฟันปลอมแบบถอดได้
ใส่ฟันปลอมแบบติดแน่น หรือฟันปลอมแบบถอดได้ การใส่รากฟันเทียมพร้อมทำครอบฟันตรงตำแหน่งที่สูญเสียฟันไปเพื่อป้องกันไม่ให้ฟันข้างเคียงล้มเข้าหาช่องว่างนั้น หรือทำฟันปลอมแบบถอดได้ ที่มีค่าใช้จ่ายต่ำกว่า
ใส่รีเทนเนอร์
ใส่รีเทนเนอร์ เพื่อป้องกันไม่ให้ฟันล้มมากกว่าเดิม โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากเพิ่งจัดฟันเสร็จใหม่ๆ ฟันกำลังเคลื่อนตัวง่าย อย่างไรก็ตามสำหรับผู้ที่ฟันล้มอาจไม่ใช่การรักษาหลัก แต่อาจใช้เป็นส่วนหนึ่งของแผนการรักษาเพื่อรักษาตำแหน่งฟันที่เหลือหลังจากการรักษาหลัก
จัดฟัน
การจัดฟันเป็นวิธีรักษาเพื่อปรับตำแหน่งฟันให้เรียงตรงและปรับการกัดเคี้ยวให้ดีขึ้น สำหรับผู้ที่ฟันล้ม การจัดฟันจะช่วยในการเตรียมพื้นที่สำหรับการใส่ฟันปลอมหรือปรับตำแหน่งฟันที่เหลือให้สมดุลยิ่งขึ้น
วิธีป้องกันฟันล้ม
- ใส่รีเทนเนอร์ตามคำแนะนำของทันตแพทย์อย่างเคร่งครัด โดยเฉพาะหลังจัดฟันเสร็จใหม่ๆ อย่างน้อย 2 ปี หลังจากนั้นค่อยใส่ตอนนอน
- รักษาสุขภาพในช่องปากให้ดี แปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง ด้วยยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์ ใช้ไหมขัดฟันเพื่อเอาเศษอาหารระหว่างซอกฟันออก ใช้น้ำยาบ้วนปากเพื่อลดแบคทีเรียในช่องปาก
- พบทันตแพทย์อย่างสม่ำเสมอเพื่อตรวจสอบสุขภาพฟันและเหงือก รวมถึงกำจัดคราบหินปูนที่สะสมอยู่บนฟัน เพราะหินปูนอาจทำให้ฟันคดหรือเอียงได้
- ใส่ฟันปลอมทดแทนฟันที่สูญเสียไป ซึ่งเป็นวิธีป้องกันฟันล้มที่ดีที่สุดหากสูญเสียฟันซี่ใดซี่หนึ่งไปแล้ว เพราะถ้ามีช่องว่างระหว่างฟันจะทำให้ฟันล้มได้
ฟันกรามล้มทำยังไง
วิธีรักษาฟันกรามล้มขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ทำให้ฟันล้มต่างๆ ดังนี้
- ใส่ฟันปลอมทดแทน – หากฟันกรามล้มเพราะมีการสูญเสียฟันซี่ข้างเคียงไป เช่นถอนฟันข้างเคียงออกแล้วทำให้ฟันกรามล้ม วิธีใส่ฟันปลอมจะได้ผลมากที่สุดเพราะไม่มีช่องว่างระหว่างฟันอีกต่อไป
- จัดฟัน – หากฟันกรามล้มโดยไม่ได้สูญเสียฟันข้างเคียง เช่น ล้มด้านเข้าหาลิ้น นอกจากนั้นยังสามารถรักษาฟันล้มได้หลายรูปแบบเช่น ฟันล้มเอียง, ฟันเก, ฟันห่าง การจัดฟันจะช่วยให้ฟันกลับมาเรียงตัวในตำแหน่งที่เหมาะสม
ถอนฟันกราม ฟันจะล้มไหม
ขึ้นอยู่กับตำแหน่งของฟันกรามที่ถูกถอนออก หากถอนฟันกรามซี่ในสุด ฟันจะไม่ล้ม เพราะฟันซี่นี้ไม่มีคู่สบ ดังนั้นจึงไม่ต้องใส่ฟันปลอมทดแทน แต่หากถอนฟันกรามซี่อื่นๆ ฟันซี่ข้างเคียงอาจล้มเข้าหาช่องว่างจนทำให้ฟันล้มเอียงได้ ดังนั้นเพื่อป้องกันไม่ให้ฟันล้ม ควรใส่ฟันปลอมทดแทนช่องว่างที่เกิดขึ้น
โดยทั่วไปแล้ว ฟันกรามซี่ที่อยู่ด้านในปากจะมีความแข็งแรงมากกว่าฟันกรามซี่ที่อยู่ด้านหน้าปาก ดังนั้นจึงมีโอกาสล้มน้อยกว่า อย่างไรก็ตาม ฟันกรามทุกซี่มีโอกาสล้มได้หากถูกถอนออกโดยไม่ใส่ฟันปลอมทดแทน
ฟันล้มทั้งปากแก้อย่างไร
หากฟันล้มทั้งปากหรือเหลือฟันอยู่น้อยมากจนไม่สามารถจัดฟันได้ ทันตแพทย์อาจแนะนำให้ทำฟันปลอมทั้งปากหรือทำรากฟันเทียมทั้งปาก
การทำฟันปลอมทั้งปากเป็นวิธีรักษาฟันล้มทั้งปากที่สะดวกและรวดเร็วกว่าการทำรากฟันเทียมทั้งปาก แต่จะไม่สามารถบดเคี้ยวอาหารได้มีประสิทธิภาพเท่ากับฟันธรรมชาติหรือรากฟันเทียม การทำรากฟันเทียมทั้งปากเป็นวิธีรักษาฟันล้มทั้งปากที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด แต่ใช้เวลาในการรักษานานกว่าการทำฟันปลอมทั้งปาก และค่าใช้จ่ายสูงกว่า
ฟันล้มหลังจัดฟันเพราะอะไร แก้อย่างไร
โดยมากแล้วฟันล้มหลังการจัดฟันเกิดขึ้นเพราะก่อนที่จะทำการจัดฟัน มักจะมีการถอนฟันเกิดขึ้นก่อน แล้วจึงจัดฟัน เมื่อจัดฟันเสร็จคนไข้มักไม่ได้ใส่รีเทนเนอร์อย่างสม่ำเสมอ รีเทนเนอร์เป็นเครื่องมือสำหรับคงตำแหน่งฟัน ให้ฟันอยู่ในตำแหน่งที่ต้องการ ซึ่งโดยปกติทันตแพทย์จะแนะนำให้ใส่ตลอดเวลาเป็นระยะเวลาประมาณ 2 ปี หรือจนกว่าฟันจะคงที่อยู่ในตำแหน่ง หากคนไข้ละเลยไม่ใส่รีเทนเนอร์เป็นประจำ ฟันก็จะค่อยๆ เคลื่อนตัวกลับเข้าที่เดิม และเนื่องจากมีฟันที่ถูกถอนออกไปก่อนหน้าที่จะจัดฟัน จึงทำให้ฟันซี่ข้างเคียงมีโอกาสล้มสูง
